پسوريازيس يک عارضه شايع پوستي است که در اثر آن چرخه رشد سلول‌هاي پوست دچار تغييراتي مي‌شود. اين بيماري باعث مي‌شود که سلول‌هاي پوست با سرعت زيادي تکثير شده و بر روي سطح پوست تجمع کنند. اين سلول‌هاي اضافه بر روي سطح پوست، فلس‌هاي ضخيم و براقی تشکیل می‌دهند که به صورت لکه‌های خارش‌دار، خشک و قرمز رنگ دیده می‌شود و در بعضی از موارد ممکن است دردناک باشد. بیماری پسوريازيس یک بیماری دائمی و درازمدت (مزمن) می‌باشد. هدف اصلی در درمان بیماری صدف، متوقف کردن روند سریع رشد سلول‌های پوستی است.

علت‌ها و دلایل بیماری پسوریازیس

علت اصلی بیماری پوستی صدف (پسوریازیس) هنوز به درستی شناخته نشده است، اما تصور می‌شود که این بیماری ناشی از یک اختلال در سیستم ایمنی بدن است که سلول‌های بدن را درگیر می‌کند. به بیان تخصصی‌تر می‌توان گفت که یکی از سلول‌هایی که در بدن ما نقش کلیدی در سیستم ایمنی دارد، یک نوع سلول خونی سفید رنگ به نام لنفوسیت T یا سلول T می‌باشد. در حالت عادی، این سلول‌های T از طریق جریان خون به تمام نقاط بدن حرکت می‌کنند و در هر جا که لازم باشد با عناصر مهاجم و خارجی از قبیل ویروس‌ها یا باکتری‌ها مبارزه می‌کنند. اما در صورتی که شما به بیماری پوستی صدف (پسوریازیس) مبتلا شوید، سلول‌های T به اشتباه به سلول‌های سالم پوست حمله می‌کنند و درست همانند وقتی که برای بهبودی یک زخم یا مبارزه با یک عامل عفونی عمل می‌کنند، سلول‌های سالم پوست را درگیر می‌سازند.
بیش‌فعال شدن سلول‌های T باعث القای چندین واکنش ایمنی دیگر در بدن نیز می‌شود. یکی از این واکنش‌ها شامل گشاد شدن رگ‌های خونی در اطراف پلاک‌های پوستی و به دنبال آن، افزایش سایر گلبول‌های سفید خون است که می‌توانند به لایه خارجی پوست وارد شوند. این تغییرات باعث می‌شود که هم میزان تولید سلول‌های سالم پوست و هم تولید سلول‌های T و سایر گلبول‌های سفید خون افزایش پیدا کند. اين حالت باعث به وجود آمدن يک چرخه مداوم از رشد سلول‌ها مي‌شود که طي آن سلول‌هاي پوستي جديد به سرعت به طرف لايه خارجي پوست حرکت کرده و در آنجا تجمع مي‌کنند. در واقع سلول‌هاي پوست که به تازگي توليد شده‌اند به جاي آنکه در عرض چند هفته به لايه سطحي پوست برسند، تنها در عرض چند روز به سطح پوست مي‌رسند. در حالي که سلول‌هاي مرده پوست و گلبول‌هاي سفيد خون با اين سرعت از بين نمي‌روند و در نتيجه، انبوهي از سلول‌ها در سطح پوست تجمع کرده و لکه‌هاي فلس مانند ضخيمي را تشکيل مي‌دهند. اين حالت معمولاً تا وقتي که اختلال به وجود آمده در چرخه رشد و تکثير سلول‌هاي پوست به طور مناسبي درمان نشود، همچنان ادامه پيدا مي‌کند و متوقف نخواهد شد.

علائم و نشانه‌های بیماری پوستی صدف (پسوریازیس)

نشانه‌ها و علائم بيماري پسوريازيس مي‌تواند از شخصي به شخص ديگر متفاوت باشد، اما به طور کلي اين بيماري شامل يک يا چند مورد از علائم زير مي‌باشد:

لکه‌هاي قرمز رنگ بر روي پوست که با سطح آن بافلس‌هاي خشک و براقي پوشيده شده است.
خال‌هاي پوستي کوچک (که بيشتر در کودکان ديده مي‌شود)
خشک شدن و ترک خوردن سطح پوست که ممکن است همراه با خونريزي باشد.
احساس خارش، سوزش يا درد در سطح پوست
ضخيم و ناهموار شدن سطح ناخن‌ها
ورم و سفتي مفاصل

شکل لکه‌هاي پسوريازيس ممکن است از خال‌هاي کوچکي به شکل شوره سر تا لکه‌هاي قرمز بزرگي که سطح وسيعي از پوست را مي‌پوشاند، متفاوت باشد. بيماري پسوريازيس انواع مختلفي دارد که عبارتند از:

پسوريازيس پلاکي
پسوريازيس ناخن
پسوريازيس پوست سر
پسوريازيس خال خالي
پسوريازيس وارونه
پسوريازيس پوستولار (چرک دانه‌اي)
پسوريازيس اريترودرميک
آرتروز پسورياتيک

آزمايش و تشخيص

بيماري پسوريازيس در اغلب موارد به سادگي و بدون مشکل خاصي تشخيص داده مي‌شود. اقداماتي که در جهت تشخيص اين بيماري انجام مي‌شود شامل موارد زير است:

معاینه بیمار به صورت فیزیکی و ارزیابی وضعیت و سوابق پزشکی. معمولاً پزشک شما مي‌تواند با بررسي سوابق پزشکي شما و انجام يک معاينه فيزيکي بر روي پوست بدن، پوست سر يا ناخن‌هاي شما، بيماري پسوريازيس را تشخيص دهد.
نمونه‌برداري از پوست. در موارد نادري ممکن است پزشک يک نمونه کوچک از پوست شما بگيرد و در زير ميکروسکوپ بررسي کند تا بتواند نوع بيماري پسوريازيس را به دقت مشخص کند و ساير عوارض پوستي احتمالي را نيز تشخيص دهد. معمولاً نمونه‌برداري از پوست در محل مطب پزشک و بعد از استفاده از يک پماد بي‌حسي موضعي انجام مي‌شود.

بيماري‌هاي پوستي ديگري که ممکن است از نظر علائم ظاهري به بيماري پسوريازيس شبيه باشند و يا به طور همزمان با بيماري پسوريازيس در يک فرد ايجاد شوند، عبارتند از:

درماتيت سبوره‌اي (نوعي التهاب پوستي)
ليکن پلان (خزه پوستي)
عفونت قارچي بدن به نام کرم حلقوي يا کچلي قارچي (که عامل آن قارچ تينئا کورپوريس مي‌باشد)
بيماري التهابي پيتيريازيس روزه‌آ

درمان بیماری پوستی صدف (پسوریازیس)

اهدافي که از درمان بيماري پسوريازيس مد نظر مي‌باشد، شامل موارد زير است:

متوقف کردن روند تکثير و رشد سلول‌هاي پوستي که باعث کاهش التهاب و تشکيل پلاک‌هاي پوستي مي‌شود.
برداشتن فلس‌هاي ضخيم پوستي و نرم و لطيف کردن پوست که در عمل با استفاده از پمادهاي موضعي که بر روي پوست مي‌ماليد انجام مي‌شود.

انواع روش‌هاي درمان بيماري پسوريازيس را مي‌توان به صورت زير طبقه‌بندي کرد:

درمان‌هاي موضعي

کرم‌ها و پمادهاي مخصوصي که شما بر روي پوست خود مي‌ماليد مي‌تواند تأثير خوبي در درمان بيماري پسوريازيس با شدت خفيف تا متوسط داشته باشد. اما در صورتي که اين بيماري شديد باشد، ممکن است علاوه بر کرم‌ها و پمادها، از داروهاي خوراکي يا از نور درماني هم استفاده شود. درمان‌هاي موضعي براي بيماري پسوريازيس عبارتند از:

کورتيکواستروئيدهاي موضعي

انواع پمادهاي ويتامين دي

آنترالين

رتينوئيدهاي موضعي

بازدارنده‌‌هاي کلسي‌نئورين

اسيد ساليسيليک

کول تار

کرم‌هاي مرطوب‌کننده

البته کرم‌هاي مرطوب‌کننده به خودي خود باعث بهبودي بيماري پسوريازيس نمي‌شوند، اما مي‌توانند شدت خارش و تشکيل فلس‌هاي خشک بر روي پوست را کاهش دهند و در رفع خشکي پوست در اثر استفاده از ساير روش‌هاي درماني نيز مؤثر باشند.

نور درماني

همان طور که نام اين روش درماني نشان مي‌دهد، در اين روش از نور ماوراء بنفش طبيعي يا مصنوعي براي درمان بيماري پسوريازيس استفاده مي‌شود. ساده‌ترين و راحت‌ترين روش نور درماني آن است که پوست شما را در معرض شدت‌هاي کنترل‌شده‌اي از نور خورشيد قرار دهند. اما ساير روش‌هاي نور درماني شامل استفاده از نورهاي مصنوعي ماوراء بنفش A و ماوراء بنفش B به تنهايي يا به صورت توأم با هم است.
نور آفتاب. قرار گرفتن در معرض نور خورشيد به مقدار مختصر در هر روز مي‌تواند در بهبود بيماري پسوريازيس مؤثر واقع شود، اما دقت کنيد که نور شديد آفتاب مي‌تواند باعث تشديد علائم اين بيماري و آسيب‌ديدگي بيشتر پوست شود.
نوردرماني ماوراء بنفش B. نوردرماني با نور ماوراء بنفش B که با عنوان ماوراء بنفش B باند پهن نيز شناخته مي‌شود، مي‌تواند در درمان لکه‌هاي تکي و پراکنده پسوريازيس و رفع علائمي که نسبت به درمان‌هاي موضعي جواب نداده است، مؤثر واقع شود.
ماوراء بنفش B باند باريک. يک روش درماني جديد براي بيماري پسوريازيس است که مي‌تواند کارآيي بيشتري نسبت به ماوراء بنفش B باند پهن داشته باشد.

رژيم درماني گوکرمن

اين يک روش‌درماني تهاجمي‌تر نسبت به روش‌هاي قبلي است که باعث بهبودي دائمي پوست مي‌شود و غالباً براي درمان موارد شديد بيماري پسوريازيس مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
ليزر اکسيمر. يکي ديگر از انواع روش‌هاي نور درماني است که براي درمان موارد خفيف تا ملايم پسوريازيس مورد استفاده قرار مي‌گيرد و فقط در بهبود قسمتي از پوست که درگير اين بيماري شده است تأثير دارد. در اين روش، يک پرتو کنترل شده ماوراء بنفش B با طول موج خاصي به سمت لکه‌هاي پسوريازيس هدايت مي‌شود تا فلس‌هاي خشک و التهاب پوستي را برطرف نمايد. اين روش هيچ گونه آسيبي به سلول‌هاي سالم واقع در اطراف لکه پسوريازيس وارد نمي‌کند. ليزر اکسيمر در مقايسه با روش‌هاي سنتي نور درماني، به تعداد جلسات درماني کمتري نياز دارد، زيرا نور ماوراء بنفش B که در اين روش استفاده مي‌شود از قدرت و کارآيي بيشتري نسبت به ساير امواج نوري برخوردار است. استفاده از اين روش درماني ممکن است برخي عوارض جانبي از قبيل قرمزي و خون‌مردگي را به دنبال داشته باشد.

داروهاي خوراکي يا تزريقي

در صورتي که شما به نوع شديد بيماري پسوريازيس مبتلا باشيد و يا بيماري شما نسبت به ساير روش‌هاي درماني جواب نداده باشد، ممکن است پزشک براي شما داروهاي خوراکي يا تزريقي تجويز نمايد. البته به دليل عوارض جانبي شديدي که بعضي از اين داروها ممکن است داشته باشد، فقط در دوره‌هاي زماني کوتاه مدت از آنها استفاده مي‌شود و بعد از مدت کوتاهي ممکن است روش‌هاي درماني ديگري جايگزين اين داروها شود. مهم‌ترين داروهاي خوراکي و تزريقي که براي درمان پسوريازيس استفاده مي‌شود، عبارت است از:

رتينوئيدها
متوترکسات
سيکلوسپورين
داروهايي که در سيستم ايمني بدن تغيير ايجاد مي‌کنند (بيولوژيک‌ها)
داروهاي ديگري از قبيل تيوگوانين و هيدروکسي اوره (دروکسيا، هيدره‌آ) که چنانچه امکان تجويز ساير داروها وجود نداشته باشد، از اينها استفاده مي‌شود.
داروهاي آزمايشي. چند مورد داروي جديد وجود دارد که در حال حاضر تحقيقات بر روي آنها در جريان است، ولي قابليت استفاده براي درمان پسوريازيس را نشان داده‌اند.

اصلاح سبک زندگي و استفاده از درمان‌هاي خانگي

اگرچه روش‌هاي خود- درماني نمي‌تواند تأثيري در درمان بيماري پسوريازيس داشته باشد، اما مي‌تواند به کاهش علائم ظاهري اين بيماري و تسکين احساس آسيب‌ديدگي پوست در يک بيمار نقش مؤثري داشته باشد. مهم‌ترين اين روش‌ها عبارت است از:

هر روز حمام کنيد.
به طور مداوم از کرم‌هاي مرطوب کننده استفاده کنيد.
هر روز پوست خود را کمي در معرض نور ملايم آفتاب قرار دهيد.
حتي‌المقدور از عوامل تحريک کننده بيماري پسوريازيس اجتناب کنيد.
از مصرف مشروبات الکلي خودداري کنيد.